Παιδικά βλέμματα, παιδικές φωνές, παιδικοί φόβοι, παιδικές επιθυμίες. Πόσα από αυτά αφήνουμε πίσω μας διαβαίνοντας το κατώφλι της ενηλικίωσης; Το μουσικό εργαστήρι δημιουργικής έκφρασης “Murmur” άνοιξε το πέμπτο κατά σειρά TEDxPatras με μια μοναδική performance που αποτύπωσε το ταξίδι της προσωπικής αναζήτησης μέσα στις αλλεπάλληλες αβεβαιότητες που κυκλώνουν την ύπαρξή μας. Ρυθμοί, νότες, λέξεις, ανάσες, όλα όσα έχει να καταθέσει η ανθρώπινη έκφραση συνδυάστηκαν σχηματίζοντας ένα βαθιά συγκινητικό σκηνικό αφήγημα για την αβεβαιότητα, τέτοιο που μόνο η ειλικρίνεια και ο αυθορμητισμός των παιδιών θα μπορούσαν να γεννήσουν.

Και αν αυτή η διοργάνωση έχει ένα βέβαιο σημείο αναφοράς, αυτό δεν είναι άλλο από τη ζεστή και φιλόξενη φυσιογνωμία του οικοδεσπότη του TEDxPatras 2019, Θοδωρή Αναγνωστόπουλου που καλωσόρισε το κοινό από τη σκηνή του Συνεδριακού & Πολιτιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Πατρών.

Για την αβεβαιότητα που προσδιορίζει την επιστήμη της αστρονομίας, αλλά και τη βεβαιότητα που χαρακτηρίζει το πάθος της για αυτή την επιστήμη μίλησε η αστροφυσικός Rosa Doran. Αυτό για το οποίο μπορούμε να είμαστε βέβαιοι είναι η ύπαρξή μας. Ωστόσο, οι σκέψεις και τα ερωτήματα γύρω από το σύμπαν χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα. Ποια είναι τελικά η έκταση του σύμπαντος; Είμαστε τα μόνα έμβια όντα σε αυτό; Και αν η σελήνη δεν υπήρχε, πώς αυτό θα επηρέαζε την ύπαρξή μας; Είναι πολλά τα ερωτήματα και οι απαντήσεις αβέβαιες, καθώς επιστημονική γνώση γύρω από το σύμπαν είναι ακόμα πολύ πρώιμη. Αλλά κι αυτή ακόμα η επιστήμη, κάθε φορά που μάς αποκαλύπτει κάτι ακόμη, δεν παύει να επιβεβαιώνει πόσο λίγα γνωρίζουμε, πόσο ταπεινά αβέβαιοι θα πρέπει να στεκόμαστε μπροστά στην εκδοχή του κόσμου που μας παρουσιάζουν οι αισθήσεις και τα εργαλεία παρατήρησης που διαθέτουμε- αλίμονο, πολύ περιορισμένα και τα δύο για να μας επιτρέψουν να αντικρίσουμε τη συνολική εικόνα. Για ποια βεβαιότητα μπορούμε να εγγυηθούμε, όταν βλέπουμε όσα η ηλικία του Σύμπαντος ορίζει και μόνο; Το βέβαιο για την Rosa Doran είναι ότι ζούμε σε έναν πραγματικά όμορφο πλανήτη μέσα στην απεραντοσύνη του σύμπαντος και στοιχεία που θεωρούμε δεδομένα, όπως ο χρόνος ή ακόμα και το χρώμα του ουρανού μεταβάλλονται σε απόσταση από τη γη, μέσα στην αβεβαιότητα του σύμπαντος. 

Τις μεγαλύτερες αβεβαιότητες τις συνειδητοποιούμε από τα μικρότερα ερεθίσματα. Η Στέλλα Κάσδαγλη βρήκε την αφορμή να ξεκινήσει το ταξίδι μας προς το αβέβαιο σε μια συνομιλία που αφορούσε το… επαγγελματικό μέλλον της τρίχρονης κόρης της. Η συγγραφέας και Co-founder του “Women on Top” έφερε το κοινό του TEDxPatras 2019 αντιμέτωπο με το ερώτημα: κι αν το φύλο σου σε έκανε να νιώθεις πως δεν έχεις το δικαίωμα να βρίσκεσαι εδώ σήμερα; Σε μια ομιλία αφιερωμένη σε όλες εκείνες τις φορές που αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε  σαν κάποιος να πρέπει να μας δώσει την άδεια- για να υπάρξουμε, να ενεργήσουμε, να διεκδικήσουμε, να έχουμε το δικαίωμα της επιλογής- η Στέλλα Κάσδαγλη σκιαγράφησε όλα εκείνα που συντηρούν και ενισχύουν τον κάθετο και οριζόντιο διαχωρισμό των φύλων στον εργασιακό χώρο- και όχι μόνο. Για να καταλήξει λέγοντας ότι, τελικά, το δικαίωμα να είμαστε, να εξελισσόμαστε, να προχωράμε, να επιλέγουμε, μπορεί να το δώσει μονάχα το θάρρος. Το θάρρος να παραδεχθείς τον φόβο που γεννά η αβεβαιότητα για τη θέση που σου ανήκει, το θάρρος να παραμείνεις ειλικρινής και διαφανής, αληθινός απέναντι στον εαυτό σου και στους άλλους.

Ποιος μπορεί να ορίσει ποια γραφή είναι δημιουργική και ποια όχι; Ο Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος προσκάλεσε το κοινό του TEDxPatras 2019 σε ένα ταξίδι στον χρόνο, αναζητώντας τις αβεβαιότητες που περιέβαλαν τη γραπτή δημιουργία ανά τους αιώνες. Από την πρωτεϊκή και ομιχλώδη πρόσληψη της γραφής ως προνόμιο των λίγων και ταλαντούχων  στον Αριστοτέλη και την κειμενική παραγωγή προς υπηρέτηση υψηλών στόχων και από το πρωτοφανές της απόπειρας να διδαχθεί η γραφή ως επίκτητη δεξιότητα στην τοποθέτηση της δημιουργικής γραφής, ως δυναμικής διαδικασίας, στο κέντρο της εκπαιδευτικής πρακτικής, πολλά έχουν αλλάξει. “Γίνεσαι καλός συγγραφέας, όπως γίνεσαι καλός ξυλουργός: πλανάροντας τις λέξεις σου” σημείωσε αναφέροντας τη ρήση του Anatole France ο ομιλητής. Μπορεί όλοι όσοι θητεύσουν στο μετερίζι της συγγραφικής δημιουργίας να μην καταλήξουν νομπελίστες, όμως το σίγουρο είναι πως, διαβαίνοντας το κατώφλι του εφαρμοσμένου πολιτισμού για να ακολουθήσει τα μονοπάτια της δημιουργικής γραφής, ο εξερευνητής του λόγου θα βρει κομμάτια του εαυτού του, της αλήθειας του και της αφήγησης που θέλει να πλέξει για το μοναδικό παραμύθι του Κόσμου που μας περιβάλλει.

Στο σύμπαν των ανθρωπιστικών αποστολών μετέφερε το κοινό του TEDxPatras 2019 η Χριστίνα Ψαρρά, συντονίστρια ανθρωπιστικών προγραμμάτων και ερευνήτρια, ξεδιπλώνοντας μπροστά μας το σκηνικό διαρκούς αναμέτρησης με την αβεβαιότητα που κυριαρχεί σε κάθε διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο και σε κάθε νεοσύστατη, βραχύβια ομάδα που καλείται να συνεργαστεί κάτω από ακραίες συνθήκες. Η ομιλήτρια “βομβάρδισε” τους ακροατές με γενναίες δόσεις ρεαλισμού, παρουσιάζοντας την πραγματικότητα απαλλαγμένη από ωραιοποιήσεις και φαινομενικές βεβαιότητες. Σε έναν κόσμο όπου 33.000.000 άνθρωποι βιώνουν καθεστώς ακραίας πείνας, όπου κάθε δύο δευτερόλεπτα κάποιος εκτοπίζεται μακριά από όσα του είναι οικεία και αγαπημένα, όπου καλείσαι καθημερινά να δώσεις αγώνα για να σώσεις ανθρώπινες ζωές μόνο με τη σχετική βεβαιότητα ενός γεωγραφικού στίγματος, οι αριθμοί δεν είναι φίλοι μας. Και ο χρόνος λιγοστεύει… όταν, κοντά στις άλλες μας αβεβαιότητες έρχεται να προστεθεί εκείνη της κλιματικής αλλαγής. Εμπνεόμενη από όσα αντίκρυσε και βίωσε κατά την εμπειρία της στην πληγείσα από κυκλώνα περιοχή Μπέιρα της Μοζαμβίκης, η Χριστίνα Ψαρρά μίλησε από καρδιάς, καταθέτοντας ό,τι αποτελεί τη δική της πυξίδα για να πλοηγείται στο αβέβαιο: η μόνη βεβαιότητα που μπορούμε να έχουμε είναι τα κίνητρα και οι αρχές μας.

Έχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε τους καλλιτέχνες με τη μη πρακτική πλευρά της ζωής. Φυγάδες της πραγματικότητας, που απαρνούνται κάθε ενασχόληση με την καθημερινότητα και τα προβλήματα ενός ρεαλιστικού κόσμου. Σωστά; Ο James Bridle ανέβηκε στη σκηνή του TEDxPatras 2019 δίνοντας μια συγκλονιστική ομιλία και αποδεικνύοντας περίτρανα το αντίθετο. Πόσες μικρές μας κινήσεις έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο περιβάλλον, χωρίς να το συνειδητοποιούμε; Πόσες μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις λαμβάνουν χώρο κυριολεκτικά δίπλα μας χωρίς ποτέ να τις αντιλαμβανόμαστε; Έχουμε συναίσθηση του ραγδαίου ρυθμού με τον οποίο ο ψηφιακός κόσμος “ροκανίζει” τον αναλογικό, σαν τροφή, ανάμεσα στα άπληστα σαγόνια του; Ο καλλιτέχνης και συγγραφέας δε δίστασε να παρουσιάσει στο κοινό του TEDxPatras 2019 τη δυστοπία που χτίζεται γύρω από τις ζωές μας σε όλο της το απειλητικό μεγαλείο. Δεν αρκέστηκε στην αναφορά σε στατιστικά (“μία ώρα παρακολούθησης βίντεο στο κινητό μας, συνεπάγεται ενεργειακή κατανάλωση ίση με την ετήσια λειτουργία δύο ψυγείων- απλά, η κατανάλωση αυτή δε συμβαίνει στη συσκευή που χρησιμοποιούμε εμείς”) και στη στηλίτευση πρακτικών εταιρειών όπως η Google ή το Facebook, οι οποίες χτίζουν τις εγκαταστάσεις των επεξεργαστών τους περιμετρικά του Αρκτικού κύκλου προκειμένου να εκμεταλλευτούν τις χαμηλές θερμοκρασίες προς ψύξη των μηχανημάτων. Προχώρησε αποκαλύπτοντας τι συμβαίνει στην Ήπειρο, όπου η τεχνολογία έχει ήδη “σημαδέψει” χώρους φυσικής ομορφιάς, μαρκάροντας τα σημεία που θα χαθούν για πάντα προς εξόρυξη υδρογονανθράκων. Και κατέληξε προτρέποντας το κοινό να εκτιμήσει την αξία της αβεβαιότητας: αυτή μας εξασφαλίζει πως τίποτα δεν είναι αδύνατο. Πως, ακόμα κι αν κάνουμε λάθη, μπορούμε πάντα να δοκιμάσουμε ξανά, αλλάζοντας τους παράγοντες σε κάθε εξίσωση- αρκεί να εξακολουθήσουμε να ενδιαφερόμαστε, να μιλάμε, να παρεμβαίνουμε και να σκεφτόμαστε πραγματικά ελεύθερα.

Το πρώτο session έκλεισε αφήνοντάς μας γεμάτους από όσα μοιράστηκαν μαζί μας οι πρώτοι ομιλητές, και ανυπόμονους για όσα μας επιφυλάσσει η συνέχεια. Ώρα διαλείμματος: μας περιμένουν παιχνίδια, workshops… και φυσικά ένα υπέροχο γεύμα για να γεμίσουμε μπαταρίες. Αβεβαιότητας συνέχεια… εντός ολίγου!

Share this post