Με μια χορογραφία σε “διπλό ταμπλό”, εντός και εκτός οθόνης, άνοιξε το τέταρτο TEDxPatras. Η ομάδα των χορευτών της Όλγας Σπυράκη, με την υπόκρουση κιθάρας και ρυθμικών κρουστών έπλεξε κινητικά τη σωματοποιημένη αφήγηση της παρουσίας – ή και απουσίας- αξιών όπως “Αλληλεγγύη”, “Ανθρωπιά” και “Συνύπαρξη”. Από τον δημόσιο αστικό χώρο- σημείο αναφοράς για μετανάστες και πρόσφυγες- στη θεατρική σκηνή, οι δράσεις των χορευτών παρουσιάστηκαν τόσο εντός του αστικού περιβάλλοντος, όσο και σε έναν χώρο κλειστό, που μας επέτρεψε να παρατηρήσουμε την υπόσταση τους μέσα στην πραγματικότητα της σύγχρονης εποχής.

Η αξία του μέτρου, και το μέτρο ως αξία, είναι το δίπολο που απασχόλησε τον Φίλιππο Τσαλαχούρη στην ομιλία του από σκηνής TEDxPatras. “Η μουσική, την οποία εγώ υπηρετώ, κατεξοχήν διδάσκει το μέτρο” είπε χαρακτηριστικά, για να συνεχίσει εξηγώντας ότι, στο σύμπαν της Μουσικής το μέτρο βρίσκεται “μεταξύ τεχνικής και αυτοσχεδιασμού”.  Ο διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Αθηνών και καταξιωμένος συνθέτης αναφέρθηκε στην αναζήτηση του μέτρου- ενός στόχου που ανά τους αιώνες οι άνθρωποι αέναα επιδιώκουμε- στο φυσικό και τεχνητό, έμβιο και άβιο, υλικό και πνευματικό περιβάλλον.

Κυρίως, όμως, αναφέρθηκε στους τρόπους με τους οποίους αναζητούμε το μέτρο μέσω των ανθρώπων γύρω μας.  Αντλώντας από τις προσωπικές του μνήμες, ο ομιλητής αναφέρθηκε σε δυο αγαπημένους του δασκάλους, που του δίδαξαν, ο καθένας μέσα από την προσωπικότητά του, την αξία του μέτρου και επέδρασαν καθοριστικά στον τρόπο με τον οποίο το ορίζει ο ίδιος. Προσεγγίζοντας αμέσως μετά το μέτρο φιλοσοφικά, το όρισε  ως τη “βάση για την Κρίση και την Αξιολόγηση” και προχώρησε εξηγώντας πως, σε έναν κόσμο που διαρκώς εξελίσσεται, “η διεύρυνση των ορίων επαναπροσδιορίζει διαρκώς τον επανακαθορισμό του μέτρου στη ζωή μας”.

“Να έχεις τη συνείδησή σου ως μέτρο για ό,τι πράττεις”, είναι μια ρήση που μοιάζει να αποπνέει σταθερότητα.. Η κατάκτηση του μέτρου όμως δε συμβαίνει άπαξ στη ζωή. Αποτελεί πρόκληση καθημερινή. Καλούμαστε λοιπόν σε διαρκή επαγρύπνηση, καλλιέργεια και άσκηση του νου, ώστε, μέσω του μέτρου, να μείνουμε μακριά από τα αντίθετά του, την Α-μετρο-έπεια και τη Μετριότητα. Ένας άνθρωπος που διατελεί ένα μέτριο, μετρημένο βίο, χωρίς αυτό να αποτελεί συνειδητή του επιλογή, αλλά αποτέλεσμα άγνοιας, δεν αποτελεί πρότυπο. Αν δε γνωρίζεις όλες σου τις επιλογές, αν δεν επεκτείνεις τα όρια, το Μέτρο σου καταλήγει να σε μετριάζει…

Υπάρχει μέτρο, όμως, στη “μεγάλη” τέχνη; Χαρακτηρίζονται από μέτρο οι άξιες θαυμασμού, συναρπαστικές ιστορίες υπέρβασης που ακούμε για τους Μεγάλους Συνθέτες; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Μπετόβεν ή ο Μιχαήλ Άγγελος ήταν άνθρωποι μετρημένοι; Δεν είναι η ζωή τους μια κατάφωρη υπέρβαση του Μέτρου, δεν είναι οι ιστορίες τους ιστορίες Αμετροέπειας; Όχι, υποστήριξε ο Φίλιππος Τσαλαχούρης στη σκηνή του TEDxPatras. Πρόκειται απλώς για ιστορίες χάραξης νέων ορίων, για ανθρώπους που τοποθέτησαν, με τη ζωή και τα επιτεύγματά τους, το μέτρο ολοένα και πιο ψηλά. Αυτό είναι που χαρακτηρίζει τις Μεγάλες Προσωπικότητες- και ταυτόχρονα αυτό δυσκολεύει εμάς να κατανοήσουμε, να διακρίνουμε τη μεσότητά τους. Μέτρα, όρια αποτελούν το μέσο για να υπερβούμε το συνηθισμένο, για να διακρίνουμε, να ταιριάξουμε τον εαυτό μας με τα διαρκώς επαναπροσδιοριζόμενα σημεία που αποτελούν την ίδια μας την ύπαρξη. Η αναζήτηση του μέτρου δεν είναι άλλο παρά ο ίδιος ο αγώνας απέναντι στην νοσηρότητα. Κι αυτό είναι που αναδεικνύει τους ανθρώπους που μας διδάσκουν το μέτρο σε όρια, ανάμεσα στα οποία ο εαυτός μας ο ίδιος πρέπει να τοποθετηθεί, να βρει τη δική του θέση, ανακαλύπτοντας την προσωπική αξία της ίδιας της Μεσότητας.

“Η ζωή πρώτα σου δίνει το διαγώνισμα και μετά την εξεταστέα ύλη”, υποστήριξε από σκηνής του TEDxPatras ο Δημήτρης Βυθός, θέτοντας τους ακροατές μπροστά σε μια σειρά  από ζεύγη αντιθέτων, με κυρίαρχο εκείνο του Νου και της Καρδιάς, της Λογικής και του Συναισθήματος. Ζούμε σε ένα σύμπαν αντιθέσεων, όπου κάθε θέση χρειάζεται την αντίθεσή της. Αν η μία επικρατήσει της άλλης, την καταστρέφει, την εξαφανίζει, χάνοντας έτσι κάτι από την ίδια της την ύπαρξη. Εντυπωσιακό, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως ο Δημήτρης Βυθός κατατάσσει τα ζεύγη των αντιθέτων ως ανήκοντα στη “σφαίρα της Φαντασιακής Εκλογίκευσης”. Ο ομιλητής συνέχισε με όχημα τις “προσωπικές του ετοιμολογίες”, υιοθετώντας τη θέση του Ηράκλειτου πως “όλα αλλάζουν, εκτός από την ίδια την αλλαγή” και εξετάζοντας τη μεταβαλλόμενη φύση των αξιών μέσα από το παράδειγμα του Δικαίου. 

“Είναι η εμμονή μας στις πεποιθήσεις μας που τρέφει το εγώ μας, που μας κρατά τυφλούς και σκλαβωμένους. Αυτές είναι οι σκιές που τόσο παραστατικά μας δίνεται στην Αλληγορία της σπηλιάς του Πλάτωνα. Αλυσοδεμένοι πισθάγκωνα λαμβάνουμε τις σκιές ως μια αναγκαία πραγματικότητα… μια εικονική πραγματικότητα που δεν έχει να κάνει σε τίποτα με την ουσία. Γιατί η ουσία ενυπάρχει στην Αποδοχή” εξήγησε ο κ. Βυθός, για να καταθέσει με θάρρος την προσωπική του πάλη με την κατάθλιψη- και την Αποδοχή ως την εμπειρία- κλειδί, που τον οδήγησε προς την κατανόηση και τη λύτρωση.

Την Αποδοχή της ανθρώπινης φύσης: γιατί “όταν απόδέχομαι, συγχωρώ εμένα,  μαζί με τον άλλον”. Συνδέοντας τους όρους από- δέχομαι και συν-χωρώ, ο Δημήτρης Βυθός όρισε την αποδοχή της ανθρώπινης φύσης- της δικής μας και των άλλων- ως τρόπο ύπαρξης. Ως προϋπόθεση για να γίνουμε πηγή Έκπληξης και Έμπνευσης, Αγάπης για το αναπάντεχο, δημιουργοί στιγμών για χάρη των άλλων. “Όταν από- δέχομαι, γίνομαι κοινωνός της Ανώτατης Συμπαντικής Δύναμης, που δεν είναι άλλη από την Αγάπη. Την Αγάπη ως “τάση προς αδιάκριτη έκφραση αυτού που είμαι και αυτού που κάνω- ακριβώς επειδή είμαι αυτό που είμαι και κάνω αυτό που κάνω”. Η Αποδοχή, σύμφωνα με τον Δημήτρη Βυθό, αποτελεί μια ευκαιρία απελευθέρωσης του παιδιού που κατοικεί εντός μας …

Το μόνο που μας ζητάει η ζωή, είναι να τη ζήσουμε. Να της επιτρέψουμε να μας ξαφνιάσει- και γιατί όχι, να την ξαφνιάσουμε κι εμείς. Να τολμήσουμε να εξαργυρώσουμε το εισιτήριο που μας κλήρωσε, ανεβαίνοντας στο πρώτο τρένο που θα σταματήσει μπροστά μας. Να προσθέσουμε τον δικό μας χρωματισμό στον χορό του φωτός που στήνει ο συνδυασμός των ακτίνων που κάθε άνθρωπος εκπέμπει , κατακτώντας ενσυνείδητα το μερίδιό μας στην Ευτυχία και την Ολοκλήρωση.

Η Regine Debatty, παίρνοντας τη σκυτάλη με τη σειρά της,  παρουσίασε τη δουλειά καλλιτεχνών οι οποίοι αξιοποιώντας τη μιντιακή επικοινωνία και τα νέα τεχνολογικά μέσα επιδιώκουν να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες σχετικά με το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα, όπως αυτό εκδηλώνεται στο εκάστοτε κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Επεσήμανε τη δυνατότητα που προσφέρει η τέχνη στους συνανθρώπους μας που αναζητούν μια καλύτερη ζωή να αφηγηθούν τις προσωπικές τους ιστορίες, να μοιραστούν στοιχεία της δικής τους κουλτούρας- ακόμα και να μας προσφέρουν μια ευκαιρία για αναστοχασμό πάνω σε όσα αποτελούν το περίγραμμα της δικής μας ζωής, στην καθημερινότητά μας και στις αξίες που την καθορίζουν. Η συγγραφέας και κριτικός τέχνης χρησιμοποιώντας αναφορές σε διακεκριμένα έργα σύγχρονων καλλιτεχνών ανέδειξε την τέχνη ως το ύστατο εργαλείο πρόκλησης διαλόγου , σε έναν κόσμο που όλα μοιάζουν να μετρώνται σε όρους παραγωγικότητας, στρατηγικής και τακτικών με στόχο το κέρδος.

Ανεβαίνοντας στη σκηνή, ο Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα Ελλάδος έθεσε επί… κόκκινου τάπητος του TEDxPatras 2018 το ηθικό δίλημμα των εφαλτήριων αξιών πίσω από τη λήψη αποφάσεων στο ανθρωπιστικό πεδίο. Για τον σκοπό αυτό, ο Ηλίας Παυλόπουλος μας παρέσυρε αρχικά σε μια βουτιά πίσω στον χρόνο, ως το 1994, αφορμώμενος από το ιστορικό παράδειγμα του διλήμματος που έθεσε στις ανθρωπιστικές οργανώσεις η γενοκτονία των Τούτσι, στα σύνορα Ζαϊρ- Ρουάντας.  Παραθέτοντας εν συνεχεία ένα ιστορικό της εξέλιξης του όρου “ανθρωπισμός”, προχώρησε παρουσιάζοντας τις αρχές εκείνες που αποτελούν πηγή των κανόνων που οριοθετούν τη σχετική με αυτόν δράση, και φιλοδοξούν να περιγράψουν το σύνολο κάθε πιθανής του εκδοχής. Τονίζοντας ιδιαίτερα τις αρχές της εγγύτητας και της ανθρωπιστικής προσοχής που βρίσκονται στην καρδιά του αγώνα για την προστασία της υπέρτατης αξίας, της ανθρώπινης ζωής, αντιπαρέβαλε τα στατιστικά των 100 δομών υγείας που βομβαρδίστηκαν ανά τον πλανήτη, μόλις μέσα σε έναν χρόνο…

Μέσα σε έναν κόσμο αντιμέτωπο με τόσο μεγάλες αντιφάσεις, πόσο μπορούμε να ελπίζουμε για ουδετερότητα και αμεροληψία;  “Οι αρχές μας λένε τι είναι καλό να κάνουμε, αλλά σπάνια μας λένε ποιο είναι το καλύτερο που πρέπει να κάνουμε σε δύσκολες καταστάσεις….Η ανθρωπιστική δράση είναι αυτή η οποία σέβεται και προστατεύει την ανθρωπιά στον καθένα μας. Ο στόχος μας λοιπόν είναι η ανθρωπιά. Η εφαρμογή αυτού του στόχου χωρίς διακρίσεις εκφράζεται από την αρχή της αμεροληψίας”. Ο Ηλίας Παυλόπουλος δεν έκρυψε τον προβληματισμό του σχετικά με το ζήτημα αυτό, ομολογώντας πως η δυνατότητα για ανεξάρτητη δράση σε περιβάλλον συγκρούσεων παραμένει ζητούμενο. Οι γραμμές ανάμεσα στην καλλιέργεια αγαθών σχέσεων με σκοπό τη διευκόλυνση της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας και στον διαχωρισμό θέσεως, ώστε να διατηρηθεί το δικαίωμα της αμερόληπτης καταγραφής και μαρτυρίας εμφανίζονται ιδιαζόντως λεπτές…

Τι επιλέγει λοιπόν κανείς, και πώς; Ο Ηλίας Παυλόπουλος έδωσε την απάντησή του, καταλήγοντας πως, με το ίδιο πάθος που προασπίζουμε την ανθρώπινη ζωή, πρέπει να προασπίζουμε και την αλήθεια: “Δεν είμαστε σίγουροι πως οι λέξεις μπορούν πάντα να σώζουν ζωές, αλλά ξέρουμε ότι η σιωπή σίγουρα σκοτώνει”.

“Μου ζητήθηκε να μοιραστώ μαζί σας ιδέες που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο” ανέφερε ανοίγοντας την ομιλία της για το TEDxPatras 2018 η Τασούλα Επτακοίλη, επιλέγοντας να ξεκινήσει το ταξίδι της στον κόσμο των αξιών σκιαγραφώντας όσα συνθέτουν τον προσωπικό, μοναδικό μας Κόσμο. “Να είσαι ο εαυτός σου, γιατί όλοι οι άλλοι είναι πιασμένοι” σημείωσε χαρακτηριστικά- και συνέχισε δηλώνοντας πως η ίδια επιλέγει να αλλάξει τον κόσμο ξεκινώντας από τον μικρό, τον Μέγα κόσμο ενός ανθρώπου. Πώς; Με το να μοιράζεται απλόχερα την περιουσία της, που αποτελείται από τους ανθρώπους τους δικούς της, τους αγαπημένους, και τις ιστορίες διάσημων ανθρώπων που έχει γνωρίσει μέσω της δουλειάς της.

Η καταξιωμένη δημοσιογράφος και συγγραφέας επέλεξε να μοιραστεί με το κοινό  τις αξίες σημαντικών προσωπικοτήτων, τις οποίες είχε την τύχη να συναναστραφεί. Ο καταξιωμένος αρχιτέκτονας Tadao Ando, με οδηγούς του την Ισορροπία και την Απλότητα, σε έναν ύμνο για τη δύναμη της Επιμονής μας γνέφει, μέσα από τα λόγια της Τασούλας Επτακοίλη, πως “η ζωή είναι μια σειρά από τοίχους, τους οποίους πρέπει να σπάμε για να περνάμε”. Η Isabella Rosselini, ερωτώμενη “Πώς θέλετε να σας θυμούνται; “ απαντά αφοπλιστικά “Δε θα με θυμούνται… έπειτα από μία γενιά, δύο το πολύ, δε θα υπάρχουν μνήμες, ούτε συναισθήματα για εμένα” και μας διδάσκει την αξία της Ταπεινότητας. Ο Δημήτρης Κουρεντζής αφήνει για λίγο τον κόσμο του πενταγράμμου και μας μιλά για την άγνοια ως στοιχείο της μαγείας που περιβάλλει κάθε νέα ανακάλυψη, για τους ολοένα αναδυόμενους στόχους που γεννούν την Άμιλλα- και για την αξία του Ονείρου ως κινητήρια δύναμη που μπορεί να αλλάξει τον Κόσμο. Η Νάνα Μούσχουρη μας ζητά να αγκαλιάσουμε τις πικρές μας στιγμές και την απογοήτευση που κουβαλούν, να τις αγαπήσουμε, να μάθουμε από αυτές. Και ο Jo Nesbo εξηγεί πως Ενσυναίσθηση σημαίνει να φτάνεις “να βλέπεις την Ιστορία μέσα από τα μάτια των ανθρώπων που την έζησαν”. Ακόμα κι αν αυτοί σου γεννούν μέσα από κάποιες επιλογές τους τον μεγαλύτερο αποτροπιασμό. Να κατανοείς, ακόμα κι αν δε συγχωρείς… και να αγκαλιάζεις τον άλλον, δημιουργώντας μια ομάδα αδιάσπαστη, ενιαία, πολύμορφη και απόλυτα επιτυχημένη- όπως αυτή της Εθνικής Ομάδας Μπάσκετ Γυναικών, που έρχεται να ενσαρκώσει την αξία της Ομαδικότητας, εκφρασμένη μέσα από το πνεύμα του Αθλητισμού.

Για το τέλος αυτής της μοναδικής ομιλίας- αλλά και του πρώτου session- ο ουρανός συνάντησε τη θάλασσα, καθώς από τον Ιωάννη Μπαζιώτη, τον Έλληνα ερευνητή που έφτασε ως την Ανταρκτική κυνηγώντας μετεωρίτες, να διατείνεται πως “Όταν κυνηγάς το Όνειρο, κυνηγάς δυσκολίες”, η ομιλήτρια πέρασε στην ιστορία της… φώκιας, του Κωστή. Μια ιστορία που μας διδάσκει πως “…δεν είμαστε οι άνθρωποι το κέντρο του Σύμπαντος, είμαστε μόνο ένας κρίκος στην αλυσίδα του φυσικού κόσμου”. Η αξία της ενσυναίσθησης αφορά τη Φύση στην ολότητά της. Και οι αξίες του Σεβασμού στη Ζωή και του Έρωτα για τον Κόσμο, τον Εαυτό και τον Άλλο, είναι οι σταθεροί οδηγοί της Τασούλας Επτακοίλη, που έκλεισε την τρυφερή αυτή ομιλία ευχαριστώντας το κοινό “όχι τόσο για τα γεμάτα καθίσματα, αλλά για τα γεμάτα πρόσωπα” που αντίκρυσε ανεβαίνοντας στη σκηνή του TEDxPatras.

Για την ώρα, διάλειμμα… ας γεμίσουμε μπαταρίες, γιατί το δεύτερο session έρχεται δριμύτερο!

Share this post